Uważność rodzica a otyłość dziecka

Zachowania rodziców odgrywają ważną rolę w procesie uczenia się. Badania wskazują na silny związek między jadłospisami rodziców i ich dzieci. Dziecko obserwując rodzica w codziennych czynnościach, gromadzi informacje, zapamiętuje schematy postępowania, aby móc je wykorzystać w przyszłości.

Spis treści:

Rodzic jako przykład dla dziecka

Rodzic występuje jako model. To wymaga sporo wysiłku, uwagi oraz autorefleksji. Bycie w kontakcie z samym sobą bywa trudne, dlatego bycie uważnym na dziecko wiąże się z dodatkowymi pokładami cierpliwości, zrozumienia oraz empatii. Akceptacja potrzeb dziecka oraz gotowość do odpowiedzi na nie będzie kluczem do wspomagania prawidłowego rozwoju młodego człowieka.

Niezaspokojone potrzeby psychiczne dziecka mają swoje konsekwencje także dla ciała.
Brak uwagi, wspólnej zabawy oraz przede wszystkim rozmowy może istotnie wpływać na brak poczucia bezpieczeństwa oraz wzrost napięcia. Dziecko w napięciu szuka sposobu na rozładowanie nieprzyjemnego stanu. Jedną z dróg jest sięgnięcie po jedzenie. Dobrze znane, skojarzone z przyjemnością oraz poczuciem bliskości z matką. Rodzice często sami proponują dziecku coś słodkiego w momentach dla niego trudnych. Lizak po wizycie u dentysty, czekolada w nagrodę za włożony wysiłek w działanie. Dziecko w ten sposób uczy się, że jedzenie może zaspokajać nie tylko głód fizjologiczny, ale też ten psychiczny.

Pocieszanie jedzeniem doprowadza do skojarzenia przez dziecko jedzenia z ulgą oraz utwierdza rodzica w poczuciu wykonanego obowiązku. Należy podkreślić fakt, że podanie dziecku loda jest o wiele łatwiejsze od rozmowy z dzieckiem na temat przeżywanych trudności.

Dzieci w momentach braku uwagi rodzica często sięgają po znany „zaspokajacz”. Przykładem są słodycze. Dostępność, przyjemny smak, podniesiony cukier – poprawa nastroju gwarantowana. Pułapka! To działa tylko na chwilę. Dziecko poczuje się lepiej, ale nie potrafi zrozumieć co się z nim dzieje w danej chwili. Zachowania, które są powtarzalne ulegają utrwaleniu. Możemy sobie wyobrazić, że kilka lat trwania w takim nawyku może skutkować problemami w wieku dorosłym. W efekcie może to doprowadzić do zaburzeń odżywiania.

Głód dziecka a kontrola rodzica

Odróżnianie głodu i sytości przez dorosłego jest uwarunkowane doświadczeniami z dzieciństwa. Rodzice często z lęku o zdrowie swojego dziecka są gotowi karmić je przy braku wyraźnych sygnałów głodu. W takich momentach dziecko może mieć poczucie, że powinno już zjeść, skoro rodzic tak mówi. W konsekwencji dziecko doświadcza chaosu, mając jedynie poczucie, że powinno jeść wtedy, kiedy rodzic daje mu znak. W ten sposób dziecko nie uczy się reagowania na swoje potrzeby płynące z ciała, nie traktuje pokarmu jako odpowiedzi na głód. Rodzic w ten sposób pośrednio pozbawia dziecko rozwoju własnych umiejętności.

Według badań zdolność do sprawowania kontroli kształtuje się w toku rozwoju, kiedy kontrola jest sprawowana przez rodziców, dziecko nie jest w stanie doświadczyć własnej, samodzielnej kontroli, nie rozwija swoich możliwości w tym zakresie (Radoszewska 1993).

Kolejne badania dowodzą, że rodzice dzieci cierpiących na anoreksję i bardzo otyłych wykazują często skłonność do dominowania i tym samym zakłócają samodzielną regulację pożywienia (Jablow 2000). Dominacja rodzica nie ma zbyt wiele wspólnego z postawą uważności. Podawanie dziecku gotowych instrukcji oraz nacisk na ich wykonanie może przynieść odwrotny skutek.

Zakaz postawiony dziecku dotyczący nie spożywania określonych produktów doprowadza do większego spożycia tych samych produktów (Jansen 2007). „Zakazane produkty stają się bardziej atrakcyjne”, ograniczanie dostępu nie przynosi korzyści, nie uczy kontroli i samoregulacji (Birch 1999). Alternatywą staje się rozmowa, tłumaczenie oraz odzwierciedlenie potrzeb dziecka. Wymaga to uwagi oraz wysiłku rodzica. Zrozumienie zasad, które chcemy dziecku przekazać, jest jedyną drogą do przestrzegania ich w przyszłości.

Warto wspomnieć o wpływie otyłości na poczucie wartości dziecka. Uwaga rodzica wzmacnia poczucie bycia wartym uwagi w przyszłości. Dziecko borykające się z otyłością czuje się inne, gorsze. Przy takim myśleniu nie trudno o zaniżoną samoocenę oraz pogłębiające się nawykowe „zajadanie” negatywnych emocji. Przy braku umiejętności rozmowy na temat trudności, dziecko pozostaje same z napięciem. Rolą rodzica jest bycie uważnym na emocje dziecka oraz trenowanie rozmowy o nich. W innym wypadku możemy spotkać się z poczuciem osamotnienia oraz pogłębiającej się izolacji. Psychiczna dostępność rodzica pozwala na rozładowanie napięcia w sposób konstruktywny.

Co robić kiedy dziecko jest otyłe?

Można inaczej! Ważne, aby dorosły potrafił odróżniać potrzeby psychiczne od fizjologicznych oraz chciał się tą wiedzą dzielić z dzieckiem. Wspólna zabawa przy gotowaniu, sadzenie warzyw – zabawa w małego ogrodnika, a przede wszystkim wspólne jedzenie. Takie strategie pomogą w budowaniu u dziecka zdrowego podejścia do jedzenia, traktowania go przede wszystkim takim, jakim jest, bez zbędnego kojarzenia z emocjami. Mówi się, że stół to centrum kultury rodzinnej. Wspólne spożywanie posiłków, w spokojnej atmosferze, gdy jemy wolno, rozmawiając przy stole, jest istotnym elementem walki z nadwagą.

Materiały zaczerpnięte z książki : Pracując z rodziną dziecka otyłego. Kamila Koziara pod wydawnictwem MJPsychoedukacja

Artykuł terapeutki i psychodietetyka dostępny również na: Psychologia Żywienia


Psycholog Wrocław – umów wizytę online lub telefonicznie 

Zapraszamy! Ośrodek Psychoterapii Przystań

Comments for this post are closed.

GRUPA WSPARCIA „OPANUJ STRES”

Zapraszamy osoby dorosłe do udziału w grupie wsparcia! Udział w grupie dedykowany jest dla osób, które doświadczają …

DNI OTWARTE – X-LECIE OŚRODKA PSYCHOTERAPII PRZYSTAŃ

Przystań to miejsce, które od lat tworzymy z ideą niesienia rzetelnej pomocy psychologicznej naszym pacjentom. Nasze wspólne …

Grupa dla młodzieży

Okres dorastania i wchodzenia w dorosłość jest czasem, kiedy młody człowiek odkrywa siebie na nowo, poznaje swój potencjał, …