Depresja po COVID-19

Według danych WHO, depresja jest najczęściej występującym zaburzeniem psychicznym. COVID-19 to przede wszystkim choroba układu oddechowego, ale SARS-CoV-2 u wielu pacjentów przenika również do ośrodkowego układu nerwowego.

Czy przechorowanie COVID-19 wpływa na stan psychiczny? Czy ozdrowieńcy COVID-19 to przyszli pacjenci psychologów i psychiatrów? Długofalowe skutki COVID-19 nie są do końca znane, natomiast pojawiają się coraz to nowsze badania na podstawie których napisaliśmy niniejszy artykuł.

Spis treści

• Czy przechorowanie COVID-19 wpływa na stan psychiczny?
• Depresja po przechorowaniu COVID-19
• Depresja objawy
• Depresja leczenie
• Inne problemy psychiczne po COVID-19
• Jak radzić sobie z problemami psychicznymi?

Czy przechorowanie COVID-19 wpływa na stan psychiczny?

Badania pacjentów leczonych z powodu wirusowych chorób oddechowych pokazały wyższe niż w populacji ogólnej rozpowszechnienie objawów stresu potraumatycznego i psychologicznego, zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, snu, myśli samobójczych, nadużywania substancji psychoaktywnych oraz lęku społecznego. COVID-19 prawdopodobnie będzie powodował u osób wyleczonych podobne, długotrwałe konsekwencje zdrowotne

Depresja po przechorowaniu COVID-19

Istnieje duże prawdopodobieństwo występowania utrwalonych zaburzeń zdrowia psychicznego u osób ocalałych z choroby COVID-19. Przeprowadzone dotąd badania koncentrują się na wąskiej grupie zaburzeń emocjonalnych – depresji, w tym: zachowaniach samobójczych, lęku włącznie z objawami stresu pourazowego. 

Osoby podatne na utrzymywanie się zaburzeń psychicznych po zakończeniu leczenia COVID- 19 to przede wszystkim pacjenci leczeni na OIT, a w szczególności pacjenci intubowani. Dotyczy to zwłaszcza osób starszych, wcześniej leczonych z powodu depresji. W grupie ryzyka są również pracownicy medyczni.

Depresja objawy

Według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), depresja jest najczęściej występującym zaburzeniem psychicznym oraz czwartym najpoważniejszym problemem zdrowotnym. Depresja jest chorobą, która w znaczącym stopniu utrudnia codzienne funkcjonowanie. Mówimy o niej wtedy, gdy w okresie co najmniej dwóch tygodni zauważamy u siebie obniżenie nastroju, utratę zainteresowań, zadowolenia z wykonywanych aktywności, bądź zmniejszenie energii objawiające się zwiększoną męczliwością i zmniejszeniem aktywności. Ponadto nasza uwaga i koncentracja są osłabione, w myśleniu pojawiają się pesymistyczne wizje co do przyszłości, negatywne myśli na temat siebie. Można zaobserwować także zmiany w zakresie snu i apetytu (ICD – 10).

W depresji psychotycznej dodatkowymi objawami są urojenia, omamy, ciężkie zahamowanie psychoruchowe. Co ważne, depresja może przybierać różnorodne maski. U niektórych osób  będzie to smutek, pogorszenie aktywności, u innych rozdrażnienie, obojętność, osłabienie fizyczne, męczliwość, a także bóle, kołatanie serca i inne objawy somatyczne.

Zazwyczaj pierwszymi zauważalnymi sygnałami depresji są objawy somatyczne, a więc płynące z ciała – m.in. męczliwość, brak energii, zaburzenia przemiany materii, bóle głowy. Dlatego też pierwszym krokiem osób doświadczających depresji w radzeniu sobie z pojawiającymi się objawami zazwyczaj jest wizyta u lekarza pierwszego kontaktu.

Depresja leczenie

Ponieważ  każdy pacjent może chorować inaczej, a objawy mogą być różnorodne, pacjenci nie zawsze łączą swoje trudności z depresją. Mogą myśleć, że to zmęczenie, przepracowanie, brak słońca, zła dieta. Myśl, że to depresja pojawia się często na samym końcu. Dlatego osoby zmagające się z depresją nie zawsze szybko trafiają do lekarza psychiatry, psychologa lub psychoterapeuty. Tymczasem specjalista może zdiagnozować zaburzenia oraz zalecić leczenie odpowiednie do rodzaju depresji i jej przyczyn. 

Najczęstszym i skutecznym sposobem leczenia jest psychoterapia. W niektórych sytuacjach dobre efekty przynosi połączenie jej z leczeniem farmakologicznym (które czasami jest konieczne) . Nie bez znaczenia jest także to, jak wygląda nasze życie na co dzień – relacje z ludźmi, dbanie o siebie zarówno na poziomie emocjonalnym jak i fizycznym. Dlatego też pomocne może być także podjęcie aktywności fizycznej, zadbanie o odpowiednią dietę i prawidłowy sen. Gdy mamy do czynienia z ciężką odmianą depresji konieczna może być hospitalizacja lub podanie leków przeciwpsychotycznych.

Inne problemy psychiczne po COVID- 19

COVID- 19 to przede wszystkim choroba układu oddechowego, ale wirus u wielu pacjentów przenika również do ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Wniknięcie wirusa do mózgu może wywoływać stan zapalny, natomiast uszkodzenia wywołane ostrą infekcją mogą powodować zaburzenia psychiczne u osób predysponowanych. 

Dodatkowo wyniki badań każą zwrócić uwagę na obniżanie się sprawności funkcji poznawczych pacjentów, występowanie wielu objawów neurologicznych, zaburzeń świadomości, które mogą się utrzymywać nawet przez okres 6 miesięcy, a nawet 2 lat po przejściu choroby. Występowanie zaburzeń wyjaśnia się niedostatecznym dotlenieniem mózgu, reaktywnością układu autoimmunologicznego oraz efektem wzrostu krzepliwości krwi. 

Post-COVID syndrom (PCS) jest niezależny od stopnia ciężkości przebytej choroby. Badania potwierdzają międzyosobniczą zmienność odpowiedzi organizmu na wirusa SARS-CoV-2. Warto podkreślić, że istotnym czynnikiem ryzyka rozwoju zaburzeń psychicznych jest wcześniejsza historia leczenia psychiatrycznego.

Jak radzić sobie z problemami psychicznymi?

Depresja często współwystępuje z innymi trudnościami psychicznymi, zaburzeniami relacji, problemami somatycznymi. Zarówno może mieć w nich swoje źródło, jak i wpływa destrukcyjnie na wiele obszarów życia. Będąc w depresji zaniedbujemy siebie, swoje ciało, pracę, relacje z ludźmi. Zmagamy się nie tylko z obniżonym nastrojem, ale też z lękami, spadkiem motywacji, dolegliwościami fizycznymi. Nie mamy siły, by dbać o siebie i więzi, które mogą być dla nas wsparciem w zmaganiu z chorobą. Dlatego też, myśląc o radzeniu sobie z problemami psychicznymi,  warto brać pod uwagę różnorodne perspektywy – nasze ciało, emocje, relacje.

W przypadku cięższego przebiegu zaburzeń psychicznych farmakoterapia jest często koniecznością. Jednakże i w przypadku mniejszego nasilenia trudności może okazać się wsparciem, które ułatwi chociażby korzystanie z psychoterapii. 

Wybierając, psychoterapię, warto rozważyć psychoterapię grupową, która, jak pokazują badania, jest co najmniej tak samo skuteczna jak psychoterapia indywidualna. Praca w grupie psychoterapeutycznej opiera się na założeniu, że problemy psychologiczne mają swoje źródło w relacjach z innymi ludźmi i dlatego też w tych relacjach ujawniają się najwyraźniej. Przez to grupa daje możliwość przyjrzenia się w bezpiecznym miejscu i zrozumienia ze wsparciem psychoterapeuty naszych doświadczeń, trudności, ich źródeł i konsekwencji naszych postaw, wyborów decyzji, poszerzaniu samoświadomości. Co więcej grupa nie daje tylko rozumienia tego, jak budujemy relacje z innymi, ale oferuje także nieocenione doświadczenie bycia z innymi ludźmi, wymiany  doświadczeń, dawania i brania od innych. 

W kontekście ostatnich miesięcy zmagania się z pandemią, miesięcy przepełnionych lękiem przed zachorowaniem i konsekwencjami choroby, obawą przed utratą pracy lub rzeczywistą jej stratą, zaburzeniami nastroju spowodowanymi izolacją, ograniczonym kontaktem z innymi, poczuciem niepewności, zagrożenia i osamotnienia, grupowe formy czy to psychoterapii, czy to wsparcia wydają się być szczególnie wartościowe. Dzięki nim możemy doświadczyć więzi z drugim człowiekiem tak bardzo  nam potrzebnej do skutecznego radzenia sobie z trudnościami, a jednocześnie tak mocno nadszarpniętej  w ostatnim czasie. Badania wyraźnie pokazują, że kiedy trzyma nas za rękę bliska nam osoba, ból, jakiego doświadczamy, wydaje nam się subiektywnie słabszy. Pamiętajmy o tym, jak ważne w radzeniu sobie z problemami są relacje.

Agata Hensoldt – Jankowska – psycholożka, certyfikowana psychoterapeutka PTP; prowadzi psychoterapię indywidualną osób dorosłych, par oraz psychoterapię grupową. Pracuje w nurcie psychodynamicznym.

Natalia Szwed-Kisielewicz – studentka psychologii na Uniwersytecie SWPS.

Bibliografia:

• Anaya, J.-M., Rojas, M., Salinas, M. L., Rodríguez, Y., Roa, G., Lozano, M., … Ramírez-Santana, C. (2021). Post-COVID syndrome. A case series and comprehensive review. Autoimmunity Reviews, 102947. doi:10.1016/j.autrev.2021.102947
• Gromnicka, D., Depresja. Jak pomóc sobie i bliskim. Warszawa, 2012
• Hemmen C. (2006) Depresja, Wyd. GWP, tłum. Trzebiatowska M.
• Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania ICD-10. Badawcze kryteria diagnostyczne, Kraków – Warszawa 1998
• Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD – 10. Opisy kliniczne i wskazówki
• Makara-Studzińska, M., Załuski, M., & Lickiewicz, J. (2021). Czy ozdrowieńcy COVID-19 to przyszli pacjenci psychiatrów i psychologów? Szybki przegląd literatury naukowej. Psychiatria, 18(2), 140-151.
• Szyłło A. “Zadzwonił, gdy włożył już butelkę wódki do koszyka, w drodze do kasy. Psychologowie podczas pandemii pomagają najczęściej nocą“ [w:] wyborcza.pl Duży Format, 18 maja 2020
• Yalom Irvin, Leszcz Molyn (2005) Psychoterapia grupowa. Teoria i praktyka, wydawnictwo: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Psycholog Wrocław – umów wizytę online lub telefonicznie 

Zapraszamy! Ośrodek Psychoterapii Przystań