Wsparcie psychologiczne – na czym polega i czym różni się od psychoterapii?

Wsparcie psychologiczne to jeden z rodzajów pomocy psychologicznej. Jest krótkoterminową i doraźną formą pomocy, która otwiera przed pacjentem zupełnie inną możliwość leczenia niż psychoterapia. Usługi wsparcia ukierunkowane są na pomoc w nagłych zmianach życiowych, dając narzędzia do tego, by radzić sobie skutecznie z nową sytuacją. 

Spis treści:

• Wsparcie a terapia – różnice
• Czym jest interwencja kryzysowa?
• Czym jest psychoedukacja?
• Czym jest profilaktyka?
• Możliwości skorzystania ze wsparcia w ośrodku Przystań

WSPARCIE A TERAPIA – RÓŻNICE

Wsparcie psychologiczne pomocne jest dla osób, które doświadczają problemów życiowych, trudnych, stresujących sytuacji, konfliktów psychologicznych, kryzysów rozwojowych, czy nieuniknionych zmian. Mogą to być sytuacje takie jak: narodziny dziecka, choroba własna bądź w rodzinie, śmierć bliskiej osoby, rozstanie z partnerem, przeprowadzka, utrata pracy, problemy finansowych, awans, a także w sytuacjach spadku zadowolenia i satysfakcji czerpanej z codziennego życia.

Psychoterapia natomiast zarówno indywidualna jak i grupowa w większym stopniu skupia się na wewnętrznych uwarunkowaniach niekorzystnych działań, mając na celu nie tylko wyposażenie pacjenta w skuteczne sposoby radzenia sobie, ale także dążąc do bardziej trwałych zmian w sposobie funkcjonowania. Praca psychoterapeutyczna może ogniskować się bądź na wybranym obszarze życia lub obejmować całokształt funkcjonowania w wielu obszarach i wymiarach.

Metody wykorzystywane we wsparciu psychologicznym również różnią się od metod terapeutycznych. Wsparcie psychologiczne oferuje pracę skoncentrowaną w większym stopniu na bieżących trudnościach oraz konkretnych działaniach. Gdy zgłaszająca się osoba nie chce lub ze względu na swoją sytuację (jaką np. jest aktualnie trwający kryzys) nie może podjąć pracy bardziej długotrwałej i wglądowej, dobrym rozwiązaniem jest skorzystanie ze strategii pomocy, jaką jest właśnie wsparcie psychologiczne. 

Wsparcie psychologiczne może przybierać różne formy. Mogą to być: interwencja kryzysowa, psychoedukacja lub profilaktyka zdrowia psychicznego (psychoprofilaktyka), a wybór danej formy zależy od sytuacji, w jakiej zgłasza się pacjent oraz od celu zdrowotnego, jaki chcemy osiągnąć. Wszystkie natomiast wspomniane formy należą do kategorii poradnictwa psychologicznego, czyli pomocy pacjentom, którzy na co dzień funkcjonują bez większych zakłóceń, jednak napotkali trudności, z którymi nie są w stanie poradzić sobie wykorzystując dotychczasowe zasoby, doświadczyli kryzysu lub poczuli się zagubieni w życiu.

INTERWENCJA KRYZYSOWA

Interwencja kryzysowa jest działaniem zmierzającym do odzyskania przez osobę dotkniętą kryzysem zdolności jego samodzielnego rozwiązywania i przywrócenia równowagi psychicznej. Z czego może ten kryzys wynikać? Może być on skutkiem sytuacji krytycznej, (takiej jak śmierć bliskiego, wiadomość o chorobie) bądź przeżytej traumy (np. sytuacja zagrożenia życia, doświadczanie przemocy); może przyjść, gdy czujemy wyczerpanie naszych zasobów radzenia sobie z codziennością, gdy doświadczamy przewlekłego stresu, ale też, gdy mierzymy się ze zmianami lub doświadczamy nieuniknionego kryzysu rozwojowego, który z różnych powodów wykracza poza nasze dotychczasowe zasoby i sposoby radzenia sobie. 

W interwencji korzysta się w pracy z pacjentem z technik udzielających przede wszystkim wsparcia emocjonalnego, ale też niosących praktyczne materiały pomocowe, tzw. instrumenty do działania. Pozwala to przywrócić równowagę psychiczną, poczucie bezpieczeństwa, sprawczości oraz zdolność radzenia sobie w oparciu o wewnętrzne i zewnętrzne zasoby pacjenta. Dlatego też często psychologiczna interwencja kryzysowa uzupełniana jest pomocą prawną czy socjalną.

PSYCHOEDUKACJA

Psychoedukacja to forma pomocy mająca na celu upowszechnianie wiedzy psychologicznej po to, by rozwinąć u pacjenta kompetencje służące zdrowiu psychicznemu.  Można w tym celu wykorzystywać różne formy treningów i zajęć warsztatowych takie, jak: trening umiejętności społecznych, rodzicielskich (np. przygotowanie do porodu i procesu wychowania), trening umiejętności rozwiązywania konfliktów, pomoc w rozwoju inteligencji emocjonalnej. Patrząc z perspektywy nurtu rozwojowego (tzw. life span, czyli podejścia zakładającego, że rozwijamy i uczymy się przez całe życie), psychoedukacja może być pomocna zarówno w okresie dorastania, gdy szukamy swojej tożsamości, jak i w okresie późnej dorosłości, gdy chcemy doskonalić nabytą przez całe życie mądrość (Heszen, Sęk, 2008).

Psychoedukacja pozwala wprowadzić szerokie zmiany w codziennym życiu. Dzięki niej możliwe jest zwiększenie świadomości sytuacji, w jakiej się znajdujemy bądź problemów, z jakimi przyszło nam się mierzyć, zwiększenie zdolności rozpoznawania symptomów nawrotów choroby; pozwala kształtować bardziej prozdrowotny styl życia, wpływa na zmianę zachowań i codziennych nawyków, zwiększa umiejętność skutecznego radzenia sobie czy rozpoznawania i efektywniejszego korzystania z emocji, jakich doświadczamy. W efekcie psychoedukacja może wpłynąć na zmianę postawy pacjenta na bardziej świadomą i proaktywną oraz wzięcie większej odpowiedzialności za swoje życie.

PROFILAKTYKA 

Psychoprofilaktyką nazywamy zespół działań, w których wykorzystuje się metody psychologiczne w celu obniżenia prawdopodobieństwa wystąpienia zjawisk niekorzystnych, mogących pogorszyć funkcjonowanie w obszarze somatycznym, psychicznym lub społecznym. Na takich spotkaniach pracuje się z pacjentem nad rozpoznaniem czynników ryzyka oraz zasobów (zarówno wewnętrznych – intrapsychicznych, jak i zewnętrznych – np. sieć wsparcia społecznego), jakie ma pacjent, żeby zwalczyć to ryzyko. Taką prewencję można zastosować, gdy jeszcze nie pojawiły się żadne zaburzenia w funkcjonowaniu, ale także gdy widzimy wczesne ich objawy, a celem naszym jest przeciwdziałanie ich rozwinięciu się. 

Jak rozpoznać, że jesteśmy w sytuacji ryzyka? Lęk, niepokój i nasilające się obawy to emocjonalne sygnały sytuacji trudnej lub przeżywanej przez nas jako trudna, wykraczająca poza nasze możliwości radzenia sobie. Zwiększające się napięcie, stres i objawy somatyczne takiej jak np. przewlekły ból to kolejne oznaki sytuacji kryzysowej. Pojawiające się w nas przekonanie, że nasze dotychczasowe działania nie przyniosą oczekiwanych efektów, zamartwianie się i poczucie, że straty przewyższają korzyści, pesymistyczne widzenie przyszłości to symptomy ze sfery poznawczej.

Psychoprofilaktyka łączy się też z koncepcją „resilience”, która wyjaśnia dobre funkcjonowanie osoby mimo niekorzystnych warunków, trudności lub traumatycznych doświadczeń. W języku polskim „resilience” oznacza: elastyczność, sprężystość, prężność, odporność, a także regenerację sił. Cechy te znacząco zmniejszają ryzyko  chorób i podatność na zaburzenia.

Elementem wspólnym dla wsparcia psychologicznego i psychoterapii pozostaje relacja z osobą, która przychodzi na spotkanie.  Oba te rodzaje pomocy opierają się na zaufaniu, dyskrecji, wrażliwości, dobroci, okazywaniu zrozumienia, ale też i na kompetencjach, doświadczeniu i wiedzy psychologa bądź psychoterapeuty (Otrębska-Popiołek, 1991, za: Sęk, Brzezińska, 2021). Korzystając zarówno ze wsparcia psychologicznego, jak i z psychoterapii, możemy i powinniśmy oczekiwać takiej postawy ze strony specjalisty. Jest to warunek konieczny, by nawiązała się relacja współpracy i by proces pomocowy przebiegł pomyślnie. Zarówno w ramach wsparcia psychologicznego jak i psychoterapii ma miejsce diagnoza problemu oraz wspieranie rozwoju człowieka, chociaż, jak już wspomniano, oba te elementy realizowane są w nieco odmienny sposób.

Bibliografia:
Sęk, H. (2012). Psychologia kliniczna. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Psycholog Wrocław – umów wizytę online lub telefonicznie 

Zapraszamy! Ośrodek Psychoterapii Przystań

Dowiedz się więcej

Macierzyństwo-tutaj potrzebne jest wsparcie
Dlaczego warto iść na psychoterapię?
Depresja po stracie bliskiej osoby
Warsztaty w Ośrodku Przystań